Successierechten: hoe werkt het en hoe worden ze berekend

Successierechten zijn “belastingen op de erfenis". Met andere woorden het bedrag dat de erfgenamen aan de staat moeten betalen wanneer zij goederen ontvangen die aan de overledene toebehoorden.

Successierechten, een "belasting op erfenissen”

Wanneer een persoon overlijdt, laat hij of zij bij wijze van erfenis zijn goederen na, deze worden in de nalatenschap opgenomen en zijn het voorwerp van deze specifieke vorm van belasting.

Erfbelasting (of successierechten) is die belasting waartoe elke erfgenaam wordt gehouden op het deel van de erfenis die hij of zij ontvangt. Het is het bedrag dat de staat dus int op de waarde van de goederen die de erfgenamen ontvangen.

Het bedrag wordt berekend aan de hand van:

• De hoedanigheid van de erfgenamen (echtgenoot, kinderen, familie, vrienden, goede doelen, enz.) ;

• De omvang van de erfenis (Wat er is aan goederen min de schulden die nog openstaan)

• Het getrapte tarief vastgesteld door één van de 3 Gewesten waaruit België bestaat.

Wie moet betalen en aan wie?

In principe moeten de successierechten of erfbelasting worden betaald binnen een termijn van maximaal twee maanden nadat de erfbelasting werd ingekohierd (vastgesteld). Het vastellen moet gebeuren binnen de 3 maanden nadat de aangiftetermijn van nalatenschap verstreken is (4maanden vanaf het overlijden).

Het zijn de erfgenamen die de erfbelasting zullen betalen. Zoals hierboven uiteengezet, hangen de tarieven en bedragen in België af van de regio, de relatie tot de overledene en de waarde van het vermogen dat de erfgenamen erven.

Bij de berekening van de successierechten moet er dus een onderscheid worden gemaakt tussen verschillende categorieën van erfgenamen, op basis van hun verwantschap met de overledene. Er moet echter ook bijzondere aandacht worden besteed aan de status van de overlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende.

Hoe worden successierechten berekend?

De successierechten worden geheven op het netto geërfde deel, dit betekent op de geërfde activa min de passiva van de nalatenschap.

De successierechten worden berekend over de "netto-activa van de nalatenschap" = geërfde activa (bezittingen) - passiva (schulden, leningen, enz.)

• Voorbeeld van activa: appartement, huis, auto, levensverzekeringspolis, bankrekeningen, aandelen in een vennootschap, enz.

• Voorbeeld van passiva: hypotheek, begrafeniskosten, consumentenkrediet, autolening, enz.

Om alle activa en passiva van de overledene op de dag van zijn overlijden te bepalen, baseert de belastingdienst zich op de gegevens vermeld in de "aangifte van nalatenschap", dit is een document dat de erfgenamen binnen 4 maanden na de overlijden moeten indienen.

In de aangifte van nalatenschap geven de erfgenamen (vaak bijgestaan door een deskundige) de netto-omvang van het vermogen van de overledene op (gebouwen, rekeningen, verzekeringen, schulden, enz.) en het aandeel van elke erfgenaam aan. De successierechten worden op deze basis berekend. Hiernaast zijn er ook een groot deel fiscale vermeldingen die moeten worden gemaakt.

Let op: afhankelijk van de regio gelden bepaalde specifieke berekeningsregels. Zo worden de successierechten in Vlaanderen in rechte lijn tweemaal gerekend, één keer op de waarde van de roerende goederen en één keer op de waarde van de onroerende goederen.

Wat zijn de successierechten per gewest?

Hier zijn de tarieven inzake successierechten voor elk van de drie gewesten:

Successierechten in Vlaanderen

Successierechten in Brussel

Successierechten in Wallonië

Veel gestelde vragen over successierechten

Wat gebeurt er als de overledene voor zijn of haar overlijden in meer dan één gewest woonde?

De basisregel is dat de successierechten toekomen aan het gewest waar de overledene de afgelopen 5 jaar zijn fiscale woonplaats had. Als de overledene bijvoorbeeld reeds 10 jaar in Wallonië woonde op het ogenblik van zijn overlijden, dan moeten de erfgenamen de successierechten aan het Waalse Gewest betalen.

Indien de overledene voor zijn overlijden in verschillende regio’s heeft gewoond dan moet worden gekeken naar het gewest waar de overledene het langst heeft gewoond gedurende de laatste vijf jaar van zijn leven.

Voorbeeld: John heeft 2 jaar in Brussel gewoond en is daarna naar Luik verhuisd, waar hij tot zijn dood 3 jaar heeft gewoond. Er zullen successierechten moeten worden betaald aan het Waalse Gewest, ook al had John een woning in Brussel.

Bestaan er vrijstellingen, verminderingen of andere zaken die er voor zorgen dat ik minder belast zal worden?

Er zijn voorkeurstarieven, voornamelijk voor de gezinswoning, d.w.z. de woning waar u met uw gezin woont. Afhankelijk van de regio zijn er ook andere vrijstellingen, verminderingen of toelagen van toepassing.

Voor de gezinswoning:

• De echtgenoot of wettelijk samenwonende betaalt geen successierechten over zijn of haar aandeel in de gezinswoning.

• Kinderen, kleinkinderen en ouders genieten bepaalde voordelige tarieven in Wallonië en Brussel (de tarieven klimmen minder snel op) terwijl dit niet het geval is in het Vlaams Gewest (daar springt het laagste tarief van 3% onmiddellijk naar 9% eens het roerend of onroerend aandeel groter dan 50.000€ betreft)

Is het interessant om bankrekeningen leeg te halen om zo de successierechten te verminderen?

Nee, integendeel! Het proberen leeghalen van de bankrekeningen van een overledene om alsnog de waarde van de erfenis te doen verminderen heeft geen zin. Bovendien dient de bank ééns zij de overlijdensdatum van de overledene kent de stand van de rekeningen op datum van overlijden aan de fiscus mee te delen.

Het is ook zeer belangrijk om te weten dat als iemand overlijdt er eigenlijk geen bankgeheim meer bestaat. De belastingdienst kan de rekeningen van een overledene dus controleren telkens wanneer zij hiertoe een gegrond vermoeden heeft.

Ook moet er op gewezen worden dat alle schenkingen van roerende goederen (en dus van geld) die zijn gedaan in de drie jaar vóór het overlijden van de overledene, in de nalatenschap moeten worden aangegeven. Hetzij om aan te tonen aan de fiscus dat er reeds bij leven registratierechten werden betaald op deze schenking, hetzij (indien geen registratierechten werden betaald) om alsnog mee belast te worden in de erfbelasting.

Moet ik de erfbelasting zelf berekenen?

Nee, de belastingdienst zal de berekening maken op basis van de ingediende aangifte. Zij zal tevens controleren of de gedane aangifte correct (naar inhoud en waardering) is gedaan.

Indien u een inschatting wenst te maken van de te betalen successierechten of indien u professionele hulp wenst bij het vaststellen van het netto vermogen en het opstellen van de successieaangifte, staat ons Legacio-team tot uwer beschikking. U kunt hier contact met ons opnemen.

Hoe kan ik mijn erfbelasting verminderen?

Het is niet mogelijk om de erfbelasting na het overlijden nog te drukken. Dit is alleen mogelijk indien bij leven (en dus met medewerking van de overledene) reeds stappen werden ondernomen.

Het is echter wel mogelijk om de kosten verbonden aan de afwikkeling van de nalatenschap te drukken.

De kosten van een erfenis omvatten:

• successierechten en;

• honoraria voor de notaris of een specialist, alsmede kosten voor administratieve procedures zoals het openen van bankrekeningen, het verkrijgen van een verklaring van erfrecht, het indienen van de aangifte van nalatenschap en begrafeniskosten.

In zeer eenvoudige situaties kunt u zelf uw aangifte van nalatenschap opstellen en zelf de administratieve procedures met de verschillende betrokken partijen (banken, verzekeringsmaatschappijen, enz.) afhandelen.

Aangezien het erfrecht een technische aangelegenheid is, worden er echter vaak fouten gemaakt die ernstige gevolgen hebben, zowel in termen van verloren tijd als van uitgegeven geld.

Wie kan mij helpen de kosten van een erfenis te drukken?

Als u de kosten van een nalatenschap wilt beperken, kunt u een beroep doen op onze gespecialiseerde diensten. De kosten die u betaalt naar aanleiding van een overlijden bestaat bestaan immers uit de erfbelasting zelf maar ook uit de kosten en/of honoraria van de specialist waar u beroep op doet.

Bij Legacio bestaat ons team uit juristen gespecialiseerd in de afwikkeling van nalatenschappen. Hun missie is om iedere erfgenaam op een betrouwbare en menselijke manier te begeleiden, zodat zij met een gerust hart kunnen verder gaan.

Wij ondernemen alle nodige stappen zowel op vlak van administratie als met betrekking tot de successieaangifte. Dit alles tegen een eerlijke, transparante prijs die u op voorhand wordt meegedeeld.