Het overlevingspensioen en de overgangsuitkering

Het overlevingspensioen en de overgangsuitkering zijn sociale uitkeringen die onder bepaalde voorwaarden uitbetaald worden aan de echtgenoot van de overledene (als het koppel getrouwd was). Maar opgelet, die uitkeringen worden niet altijd automatisch uitbetaald aan de rechthebbenden. In dit artikel ontdekt u om welke uitkeringen het juist gaat, wie er recht op heeft en hoe u een aanvraag hiervoor kunt indienen.

Wat is het overlevingspensioen?

Het overlevingspensioen is een sociale uitkering voor de langstlevende echtgenoot van de overledene als de echtgenoten getrouwd waren. De overledene kon een loontrekkende, zelfstandige of gepensioneerde zijn. Als de overledene een ambtenaar was, kunnen de ex-echtgenoot en het/de kind(eren) van de overledene ook recht hebben op een overlevingspensioen.

De term 'pensioen' kan misleidend zijn: u moet niet per se gepensioneerd zijn om recht te hebben op die uitkering.

Op welk bedrag heb ik recht?

Het is niet mogelijk om een exact bedrag te geven, want de berekening hangt af van verschillende factoren:

• het aantal personen dat recht heeft op het overlevingspensioen

• het eventuele recht op een gewaarborgd minimumpensioen

• een eventuele beperking van het relatieve of absolute maximum (voor ambtenaren)

• eventuele andere inkomsten (beperkingen gelden voor de cumulatie van verschillende inkomsten en uitkeringen)

Om meer te weten te komen over de cumulatie van de uitkeringen en de brutoberekening van het bedrag van het overlevingspensioen, kunt u een kijkje nemen op de website van de Federale Pensioendienst.

Aan welke voorwaarden moet u voldoen?

Als u aan de volgende voorwaarden voldoet, heeft u recht op een overlevingspensioen:

1. De minimumleeftijd bereikt hebben (of al een ouderdomspensioen krijgen): als uw echtgenoot overleden is in 2022, moet u minstens 48 jaar en 6 maanden oud zijn om een overlevingspensioen te kunnen aanvragen. Bovendien zal die minimumleeftijd tot 2025 jaarlijks met 6 maanden verhoogd worden tot 50 jaar (in 2023 zal de langstlevende echtgenoot dus minstens 49 jaar oud moeten zijn om recht te hebben op deze uitkering en vanaf 2025 minstens 50 jaar oud).

2. Minstens een jaar getrouwd zijn (of in een soortgelijke situatie verkeren): wettelijk samenwonenden hebben dus geen recht op het overlevingspensioen. Dit zijn echter vergelijkbare situaties:

• U woonde al wettelijk samen vóór het huwelijk gedurende een cumulatieve (ononderbroken) periode van één jaar;

• U had, op het moment van overlijden, een kind ten laste waarvoor u of uw echtgenoot kinderbijslag kreeg;

• De geboorte van een kind uit uw huwelijk of uit de periode van wettelijk samenwonen vóór het huwelijk;

• Uw kind werd geboren binnen de 300 dagen na het overlijden van uw echtgenoot;

• U was getrouwd op het moment van overlijden en het ging om een overlijden naar aanleiding van een ongeval of een beroepsziekte na het huwelijk.

Als u niet in een van de bovenstaande situaties verkeert, maar als u de langstlevende echtgenoot of de ex-echtgenoot van een ambtenaar bent, heeft u recht op een tijdelijk overlevingspensioen van 12 maanden.

3. U bent niet hertrouwd: als u hertrouwt, wordt uw overlevingspensioen opgeschort;

4. U bent niet veroordeeld voor een aanslag op het leven van de overleden echtgenoot.

Bijzondere gevallen in het geval van overlijden van een ambtenaar

Als de overledene een ambtenaar was, hebben niet enkel haar/zijn echtgenoot, maar eventueel ook haar/zijn ex-echtgenoot en kinderen recht op een overlevingspensioen.

Eerste geval: de echtgenoot en de overledene waren ten minste één jaar niet getrouwd

In dat geval heeft de echtgenoot toch recht op een tijdelijk pensioen van 12 maanden, waarvan het bedrag op dezelfde manier berekend wordt als bij het 'klassieke' overlevingspensioen en dat op dezelfde manier aangevraagd dient te worden.

Tweede geval: de overledene had eveneens een ex-echtgenoot

In dat geval heeft de ex-echtgenoot ook recht op een deel van het overlevingspensioen indien zij/hij in de tussentijd niet hertrouwd is.

Als de ex-echtgenoot en de echtgenoot allebei recht hebben op dit overlevingspensioen, zal het bedrag van het overlevingspensioen definitief tussen de beide partijen verdeeld worden.

Derde geval: de overledene laat kinderen achter

De kinderen van de overledene hebben ook recht op een overlevingspensioen als de overledene een ambtenaar was op het moment van overlijden en haar/zijn kinderen dus wees geworden zijn op het moment van overlijden en de kinderen minderjarig zijn (of eventueel meerderjarig, maar nog steeds recht hebben op kinderbijslag) en ze niet veroordeeld zijn voor een aanslag op het leven van de overledene.

De overgangsuitkering als alternatief

Als u aan alle voorwaarden voldoet, maar u niet de minimumleeftijd bereikt heeft om een overlevingspensioen te krijgen, kunt u toch een overgangsuitkering krijgen.

De duur van de uitkering hangt af van uw gezinssituatie op het moment van overlijden van uw echtgenoot:

Hoe kunt u die uitkeringen aanvragen?

Als uw echtgenoot al gepensioneerd was, hoeft u geen aanvraag in te dienen: de aanvraag gebeurt automatisch.

In alle andere gevallen moet u een aanvraag indienen:

• ofwel online via pensioenaanvraag.be of mypension.be: dankzij deze vereenvoudigde procedure kan uw dossier sneller verwerkt worden

• bij het gemeentebestuur van uw woonplaats

• in een Pensioenpunt na het maken van een afspraak via het gratis nummer 1765

Wanneer kunt u die uitkeringen het best aanvragen?

Idealiter vraagt u uw overlevingspensioen of overgangsuitkering aan binnen de 12 maanden na het overlijden. Uw pensioen of uitkering zal dan starten in de maand van het overlijden of de maand na het overlijden.

Als u uw aanvraag meer dan 12 maanden na het overlijden indient, zal uw pensioen of uitkering starten in de maand na uw aanvraag. In het geval van een tijdelijke overgangsuitkering zult u dus maanden met een uitkering ‘verliezen’.

Als u als ex-echtgenoot van de overledene in aanmerking komt voor een overlevingspensioen dat verdeeld wordt over u en de langstlevende echtgenoot van de overledene, moet u ook een aanvraag indienen binnen de 12 maanden na het overlijden. Zo niet verliest u het overlevingspensioen van gescheiden echtgenoot.

Wat moet ik doen nadat ik de aanvraag heb ingediend?

In principe niets:

• Als de Pensioendienst bijkomende informatie nodig heeft, zult u opnieuw gecontacteerd worden

• Zodra uw dossier compleet is, zal uw pensioen berekend worden

• U krijgt dan de berekening van het pensioen dat u daarna zult ontvangen